Wat is een executeur testamentair?

Een erfenis verdelen lijkt misschien eenvoudig, maar er komen een hoop zaken bij kijken. Want voordat de erfenis verdeeld moet worden, moet de erflater nog begraven worden en moeten schulden worden afbetaald en ook abonnementen worden stopgezet. Daar komt de executeur testamentair bij ondersteunen. In dit artikel lees je meer over wie deze taak van executeur kan krijgen en welke drie rollen de executeur toebedeeld kan krijgen. Ook vertellen we je alles over de vergoedingen voor deze functie en hoe je de taken van executeur testamentair kunt accepteren of juist afwijzen.

Wat is een executeur testamentair?

Een executeur van het testament is een persoon die door een overledene is benoemd in het testament. Tijdens zijn leven kan deze persoon één of meerdere mensen aanwijzen die executeur worden. Degene die als executeur testamentair is aangewezen, wordt door de overledene verantwoordelijk gesteld om te zorgen voor alle processen die zijn overleden in gang hebben gezet. De overledene, ook wel erflater genoemd, kan een executeur ook specifiek taken meegeven. Het is de bedoeling dat de executeur testamentair zijn taken voltooid voordat de erfenis verdeeld wordt. Dat komt omdat de executeur testamentair onder andere verantwoordelijk kan zijn voor de betaling van schulden en het achterhalen van bezittingen. De erfgenamen mogen dus nog geen gebruik maken van de erfenis totdat de taak van de executeur testamentair voltooid is.

Wat doet een executeur testamentair?

Een executeur wordt na het overlijden van de erflater verantwoordelijk voor het afronden van bepaalde zaken. Iemand kan aangewezen worden als algemene executeur, maar ook een specifieke taak toebedeeld krijgen. Er zijn in principe drie rollen die een executeur toebedeeld kan krijgen.

Begrafenisexecuteur

Deze executeur mag namens de erflater alleen de begrafenis organiseren en verder niets. De overledene heeft in dit geval dus de taken van deze persoon beperkt. Deze persoon mag dus geen zaken regelen zoals het verdelen van de erfenis. Nadat de begrafenis is geweest, houdt de rol van de begrafenisexecuteur op.

Beheerexecuteur

Een beheerderexecuteur krijgt na het overlijden van de erflater de taak om alle bezittingen en schulden van de erflater te organiseren en betalen. De executeur moet zich in andere woorden bezighouden met de wettelijke verplichtingen die de erflater had op het moment van overlijden.

Executeur-afwikkelingsbewindvoerder

Wanneer iemand wordt benoemd tot executeur-afwikkelingsbewindvoerder, dan heeft deze persoon de meeste macht. Deze executeur mag namelijk ook bepalen wat er precies gebeurt met de erfenis, zonder daarvoor te overleggen met andere erfgenamen. Zo kan de executeur-afwikkelingsbewindvoerder het huis van de erflater verkopen en de erfenis gebruiken om schulden af te betalen. Dit mag allemaal zonder toestemming van de erfgenamen.

Wie kan executeur testamentair worden, en wie niet?

In principe kan vrijwel iedereen aangesteld worden als executeur. Zo kan er bijvoorbeeld een natuurlijk persoon gekozen, zoals familie van de overledene of juist een buitenstaander zoals een notaris of advocaat. Ook kan een organisatie gekozen worden als executeur testamentair. Denk daarbij aan een stichting of een besloten vennootschap.

Er zijn ook personen die uitgesloten zijn voor het uitvoeren van de taken als een executeur testamentair. Omdat de functie lastig te vervullen is, en er grote verantwoordelijkheid wordt vereist, mogen handelingsonbekwame mensen geen executeur worden. Ook personen die een bewindvoerder hebben om hun vermogen te beheren, zijn uitgesloten. Ook voor personen die zelf veel schulden hebben, of personen die in de schuldsanering zitten, is het onmogelijk om executeur testamentair te worden. Voor deze laatste groepen mensen kan het te riskant zijn om zich met veel geld te omringen. Om dat risico te vermijden worden deze personen dus nooit verantwoordelijk gesteld voor het vermogen van de overledene.

Krijgt een executeur testamentair betaald?

Wanneer iemand de functie van executeur testamentair op de juiste manier vervuld heeft, heeft deze persoon automatisch recht op 1% van het vermogen van de erflater. Het gaat dan om het vermogen dat de erflater had op het moment van overlijden. Heeft de overledene zelf de hoogte van dit bedrag genoemd in het testament genoemd, dan is dit bedrag leidend. In de praktijk kan het dus hoger of lager zijn dan 1%.

Heeft de overledene een ander persoon aangewezen dan een familielid? In dat geval kan er ook sprake zijn van een uurtarief. Dit moet dan wel vermeld worden in het testament. Het gaat dan vaak om een professionele executeur die verder geen relatie heeft tot de erflater. Deze persoon krijgt dan een uurtarief betaald, vanuit de erfenis. Het is niet mogelijk om dit uurtarief vast te stellen buiten het testament om. De overledene moet dit dus goed voorbereiden.

Kun je de benoeming tot executeur testamentair weigeren?

Soms wijst een erflater in het testament iemand aan die geen executeur wil zijn. De executeur testamentair is een officiële functie, maar toch gaat de acceptatie of afwijzing niet via een officiële weg. Net als bij het accepteren van de erfenis, kan ook het accepteren van de functie tot executeur testamentair ‘per ongeluk’ tot stand komen. Bijvoorbeeld wanneer je alvast schulden gaat afbetalen of abonnementen aan het opzeggen bent. Denk dus voordat je met dit soort handelingen begint altijd goed na of je functie wel wilt aanvaarden. Gelukkig is het wel mogelijk om de functie af te wijzen. Dit moet wel officieel gebeuren, omdat een kantonrechter dan de volgende in rij kan aanwijzen als executeur. Is er niemand die de functie wil hebben? In dat geval mag een kantonrechter alle erfgenamen verantwoordelijk stellen voor het regelen van de nalatenschap. De kantonrechter kan dit alleen doen als de erflater deze mogelijkheid nadrukkelijk heeft vermeld in het testament.

Wanneer eindigt de rol van een executeur testamentair?

In principe eindigt de rol van de executeur testamentair pas als al zijn taken zijn afgerond. Is iemand aangewezen als begrafenisexecuteur, dan is dat na het afronden van de begrafenis. Hoe omvangrijker de functie van de executeur, hoe langer het duurt voordat de functie is afgerond. Wanneer de functie tot executeur is aanvaard, dan moeten alle taken tot een einde worden gebracht. Wanneer alle schulden zijn afbetaald, en alle andere zaken omtrent de erfenis geregeld zijn, kan de erfenis verdeeld worden over de erfgenamen. Dan stopt ook de functie van de executeur.

Problemen met de executeur testamentair

De rol van executeur testamentair is niet eenvoudig. Het kan dan ook zomaar weken of zelfs maanden duren voordat een erfenis verdeeld kan gaan worden. Heeft iemand geen schulden, geen abonnementen en is de hele hypotheek afbetaald? In dat geval kan de taak van een executeur binnen 2 weken klaar zijn. Helaas is het niet altijd zo eenvoudig, waardoor veel erfgenamen argwaan krijgen. De executeur testamentair is dan bijvoorbeeld geen direct familielid, maar houdt zich wel bezig met de financiële middelen van een overleden dierbare. Dat kan ervoor zorgen dat de gemoederen weleens hoog oplopen. Want waarom mag deze vreemde zich bemoeien met de familiezaken, terwijl de familie zelf geduldig moet afwachten of er nog wat voor hen overblijft.

Het is daarom heel belangrijk dat er een goede communicatie plaatsvindt tussen de executeur testamentair en de erfgenamen. Anders kan de gehele afwikkeling van de erfenis uitlopen op een ramp. Een slechte communicatie kan er ook voor zorgen dat de executeur ervan beschuldigd wordt dat hij geld van de overledene in eigen zak heeft gestoken. Dit gebeurt vaak als schulden zonder overleg worden afbetaald en het vermogen van de erflater ineens aanzienlijk minder is. In het ergste geval kan de familie dan een verzoek tot ontslag indienen.

Executeur testamentair ontslaan

Het is ook mogelijk om de executeur te ontslaan. Die actie kan ondernomen worden door de erfgenamen wanneer er genoeg redenen zijn om de functie op te heffen. Zijn één of meerdere erfgenamen ontevreden over de werkzaamheden van de executeur testamentair, dan kunnen zij een verzoek tot ontslag indienen bij de rechter. Dat kan bijvoorbeeld zijn als het vertrouwen wordt geschaad. Denk daarbij aan het zomaar verdwijnen van geld, of een vervelende omgang met de erfgenamen. Is een situatie zo vervelend dat samenwerking tussen erfgenamen en de executeur ondraaglijk wordt, dan kan het verzoek worden ingediend. Er moet wel een aanwijsbare reden zijn om de executeur te ontslaan. Het ontslaan van een executeur testamentair kost veel tijd én geld. Het is daarom aan te raden om eerst een mediator te benaderen. Wellicht zijn er nog een aantal zaken die besproken kunnen worden om het conflict op te lossen.

Het afronden van een erfenis is een moeilijke klus voor een executeur testamentair. Soms heb je er zelf helemaal niet voor gekozen, en moet je ineens een begrafenis gaan organiseren. Wil je niets met de erflater te maken hebben, kun je deze taak gelukkig wel weigeren. Krijg je ook een erfenis die je niet wilt aannemen? We schreven ook een artikel hoe je een erfenis kunt weigeren. Ben je juist benieuwd hoe het vermogen van een overledene wordt verdeeld? Lees dan ook meer over wie wat erft bij overlijden.

Dit artikel is geschreven door Martijn Troch

Zelfstandig ondernemer bij Martijn Troch | Communicatie en Organisatie

LinkedIn