Hoe kun je studeren als je geen geld hebt?

In vroegere tijden was het heel simpel: als je geen geld had, kon je niet studeren. Menig tiener kwam van de middelbare school en ging daarna meteen aan het werk. Als zestienjarige kon je prima in de bouw terecht, ergens op kantoor werken of bij een bakker aan de slag. Al doende leerde je dan het vak, vanuit de praktijk. Sommigen kregen van hun werkgever de mogelijkheid om tijdens hun werk cursussen te volgen en zo bij te leren, anderen hadden dat geluk minder.

Tegenwoordig wordt het bijna als een doodzonde gezien als je na je middelbare school niet verder gaat leren. Maar hoe kun je studeren als je geen geld hebt? Dat is niet gemakkelijk. Sterker nog, als je écht geen rode cent hebt, dan is het zelfs onmogelijk. Iedere student heeft te maken met kosten die betaald moeten worden. Denk maar eens aan de kosten voor studieboeken, het collegegeld dat je ieder jaar moet betalen, kosten voor al dan niet verplichte excursies of de reiskosten die je maakt. Wordt het dan echt een hopeloze zaak als je geen cent te makken hebt? In dit artikel vertellen we je er meer over.

Studiekosten

Onder studiekosten worden alle kosten die je maakt om je studie te kunnen volgen bedoeld. Dat zijn dus niet de kosten voor je biertje op donderdagavond in de kroeg, of de kosten voor je sportschool abonnement. Het zijn de kosten die je móet maken, waar je echt niet zonder kunt. Bij studiekosten kun je bijvoorbeeld denken aan de kosten voor studieboeken en ander studiemateriaal zoals een laptop. Ook het collegegeld dat je moet betalen om je studie te kunnen volgen hoort hierbij. Het bedrag wat je betaalt aan collegegeld is wettelijk vastgelegd. Helaas, afdingen is dus niet mogelijk! Kosten voor een verplichte excursie behoren ook tot studiekosten. Een driedaags pretreisje dan weer niet.

Studiekosten aftrekken van de belasting

Heb je geen recht op studiefinanciering, maar maak je wel kosten voor je studie? In je belastingaangifte mag je studiekosten aftrekken van je inkomsten. Dat geldt overigens alleen als je zelf je studiekosten hebt betaald. Als je ouders je collegegeld hebben betaald dan kun je fluiten naar de aftrek. Voor de belastingaangifte tel je alle studiekosten bij elkaar op. Een eventuele bijdrage van je werkgever trek je er vanaf, evenals de drempel van €250,-. Wat er dan overblijft qua studiekosten kun je aftrekken van je inkomen.

Studiefinanciering

Voor 2015 was de studiefinanciering een gift. Afhankelijk van het inkomen van je ouders kreeg je maandelijks een bedrag dat varieerde tussen ongeveer €70,- en €230,- euro. Een fijne bijdrage, waar veel studenten dankbaar gebruik van hebben gemaakt en veel horeca-instellingen van hebben geprofiteerd. Tegenwoordig is de studiefinanciering helaas niet meer zo’n vetpot. Je dient je basisbeurs in ieder geval in de meeste gevallen terug te betalen. In sommige gevallen kan de studiefinanciering nog gebruikt worden als gift. Als je een mbo-opleiding doet kun je de studiefinanciering in laten gaan vanaf het moment dat je 18 bent. Doe je een hbo-studie of een universitaire studie en ben je nog geen 18? Dan kun je de studiefinanciering al eerder laten starten.

Wanneer is de studiefinanciering een gift?

In het geval van een mbo1 of mbo2-opleiding is de basisbeurs, je reisproduct en aanvullende beurs altijd een gift. Bij mbo3 of mbo4 geldt dit alleen als je binnen tien jaar een diploma hebt behaald op minimaal mbo3-niveau. Doe je hbo of universiteit? In dat geval is je basisbeurs altijd een lening. Je aanvullende beurs en reisproduct kunnen een gift worden wanneer je je diploma binnen tien jaar haalt. De waarde van de gift is wel afhankelijk van de waarde van je diploma.

Goed om te weten: als het bedrag dat je ontvangen hebt aan studiefinanciering definitief een lening is, bijvoorbeeld doordat je niet op tijd een diploma hebt gehaald, heb je wel te maken met gunstige rentepercentages, gunstiger dan wanneer je geld bij een andere geldverstrekker als DUO hebt geleend. Ook hoeft de lening niet snel terugbetaald worden.

Studentenreisproduct / OV-jaarkaart

Mits je binnen tien jaar je diploma haalt kun je gedurende je studie (tot maximaal zeven jaar) gratis reizen met het openbaar vervoer. Haal je je diploma niet? Dan wordt je studentenreisproduct omgezet in een lening. Als je mbo1 of mbo2 doet is je studentenreisproduct trouwens altijd gratis.

Je kiest voor een OV-jaarkaart om door de week mee te reizen, of een jaarkaart voor de weekenden. Wat handig voor jou is hangt af van waar je woont en waar je studeert. Als je op kamers gaat in Groningen en dichtbij de Universiteit woont, kun je door de week prima op de fiets, om vervolgens in het weekend met het OV weer naar je ouders in Utrecht te kunnen. Woon je nog thuis en moet je wat verder reizen naar je opleiding? Dan kan het handiger zijn om een reisproduct te kiezen voor door de week.

Zorgtoeslag aanvragen

In Nederland is het verplicht om verzekerd te zijn tegen zorgkosten. Als je geen of een laag inkomen hebt, heb je meestal recht op zorgtoeslag. Laat dit echter goed berekenen! Je wilt niet over een jaar ineens je zorgtoeslag terug moeten betalen omdat je er al die tijd geen recht op bleek te hebben.

Op kamers of thuis blijven wonen?

Als je eigenlijk geen geld hebt om te studeren is het verstandig om goed na te denken over je huisvesting tijdens je studie. Is het echt nodig om in Amsterdam (hallo torenhoge huizenprijzen) op kamers te gaan? Of kun je nog bij je ouders blijven wonen, om vervolgens elke dag een halfuurtje in de bus te zitten? Als je de mogelijkheid hebt om thuis te blijven wonen kan je dat enorm veel geld schelen. Een gemiddelde studentenkamer in Nederland kost €426,- per maand. Als je vier jaar over je studie doet ben je €20.448,- kwijt aan alleen maar de huur van je kamer. Als je bij je ouders blijft wonen kun je die twintigduizend euro in je zak steken. En niet alleen het geld voor de huur, maar ook alle kosten die daarbij komen. Denk aan elke dag brood op de plank en andere boodschappen, de aanschaf voor een gehele uitzet en ga zo maar door.

Gratis cursussen en opleidingen

Als je iets wil leren is het natuurlijk niet altijd noodzakelijk om daar een vierjarige studie voor te volgen. Er zijn ook een heleboel gratis manieren om iets te leren, zonder dat je daarvoor echt hoeft te gaan studeren. Het internet staat vol met gratis E-books waar je een hoop kennis van opdoet. Of je surft naar Youtube, dat bol staat van informatieve filmpjes en tutorials. Via de Open Universiteit worden een aantal gratis Nederlandstalige cursussen aangeboden. De studietijd varieert tussen de vier en 28 uur voor deze cursussen.

Het aanbod met gratis Nederlandstalige cursussen is nog niet heel groot. Engelstalige cursussen zijn echter wel veelvuldig te vinden.

In het buitenland studeren

Wist je dat je in een heleboel landen geen collegegeld hoeft te betalen? Nederland is wat collegegeld betreft één van de duurste landen van Europa. In landen als Denemarken, Finland, Griekenland, Hongarije, Noorwegen, Oostenrijk, Slovenië en Zweden wordt er geen collegegeld gerekend. Misschien loont het de moeite om eens te onderzoeken of je in één van deze landen kunt studeren.

Werken naast je studie

Veel studenten vinden het lastig: naast hun studie ook nog werken. Maar als je geen cent te makken hebt dan heb je, als je niet wilt lenen, vaak geen andere keuze. Voor velen is het niet makkelijk, de propedeuse moet gehaald worden, je werkt daarnaast nog eens twintig uur in de horeca en je wilt zelf ook nog wel eens de horecatijger uithangen. Hoe doe je dat allemaal? In de praktijk blijkt het een kwestie van goed plannen, op tijd beginnen met zaken die veel tijd en aandacht van je vragen en zo nu en dan een week op witte bonen in tomatensaus leven wanneer het einde van je geld in zicht is, maar de maand nog zo lang duurt.

Fondsen en stichtingen

Wil je niet lenen, heb je geen baantje en ook geen rijke ouders die je willen of kunnen ondersteunen bij het financiële plaatje van je studie? In sommige gevallen is het mogelijk om gesteund te worden door fondsen en stichtingen. Er zijn verschillende fondsen en soms ook gemeentelijke of provinciale potjes voor minder daadkrachtige studenten om hen op weg te helpen. Ook zijn er speciale fondsen voor alleenstaande moeders die graag willen studeren, mensen met een handicap en ga zo maar even door. Het kan de moeite lonen om zo’n fonds of stichting aan te schrijven. Kijk van tevoren wel goed naar de voorwaarden. Je komt niet zomaar overal voor in aanmerking en de toelatingscriteria zijn soms erg streng.

Dit artikel is geschreven door Dik de Graaf

Fanatiek blogger voor Dik.nl en altijd op zoek naar diepgang. Bijt zich helemaal vast in een onderwerp om alles tot in de puntjes uit te zoeken. Gek op reizen, sporten en lezen.

Website