Alles wat je moet weten voordat je een warmtepomp neemt

Nu de Nederlandse overheid te kennen heeft gegeven dat vanaf 2021 de traditionele cv-ketel gaat verdwijnen gaan steeds meer mensen op zoek naar duurzame alternatieven die de verwarming middels aardgas moeten gaan vervangen. Eén van die duurzamere alternatieven om je woning te verwarmen is de warmtepomp. Op zich niets nieuws, want de eerste warmtepompen kwamen al op de markt in de jaren ’70 van de vorige eeuw. Maar omdat in 95% van de Nederlandse huishoudens de traditionele cv-ketel is te vinden zijn veel consumenten niet op de hoogte van alle ins- en outs van een warmtepomp. Speciaal voor jou schreven we dan ook dit artikel zodat je alles te weten komt over de warmtepomp voordat je er één aanschaft!

Wat is een warmtepomp precies?

Een vraag die niet zo 1-2-3 te beantwoorden is. Er zijn namelijk diverse warmtepompen in omloop die allemaal net even anders werken. Het is in ieder geval een apparaat waarmee je je CO2-uitstoot fors terugdringt en zodoende een goed alternatief op de ouderwetse cv-, dan wel HR-ketel. Dit komt omdat een warmtepomp ‘gratis’ energie onttrekt uit de omgeving. Dit kan uit de lucht zijn, maar bijvoorbeeld ook uit (grond)water. De energie die uit de omgeving wordt onttrokken wordt vervolgens omgezet in lucht of water waarmee de woning verwarmd kan worden. Goed om daarbij te beseffen is dat een warmtepomp in de basis (nu nog) is gebouwd voor laagtemperatuur afgifte. Niet elk huis is zodoende geschikt om (volledig) te verwarmen met een warmtepomp. Een degelijke isolatie (van de spouwmuur, de kruipruimte, het dak, etc.) is essentieel voor een correcte werking van de warmtepomp. Is je huis niet voldoende geïsoleerd en/of voorzien van HR-ramen? Steek dan eerst je centen in de isolatie van je woning voordat je een warmtepomp overweegt, want zoals je zo dadelijk zult merken is een investering in een warmtepomp absoluut geen kleinigheidje.

Verschillende soorten warmtepompen

Zoals gezegd zijn er momenteel verschillende soorten warmtepompen op de markt die net allemaal even anders werken. De één haalt energie uit de lucht en zet deze om in water, de ander onttrekt juist energie uit grondwater en zet deze om naar lucht om de woning mee te verwarmen. Om een beter overzicht te krijgen van de verschillende warmtepompen die momenteel voorhanden zijn hebben we de meest voorkomende voor je op een rijtje gezet:

• Lucht/lucht warmtepomp
• Lucht/water warmtepomp
• Water/water warmtepomp
• Water/lucht warmtepomp
• Hybride warmtepomp

Lucht-lucht warmtepomp

Zoals de naam al doet vermoeden onttrekt de lucht-lucht warmtepomp milieuvriendelijke warmte aan de buitenlucht. Vervolgens blaast het systeem warme lucht door de woning waardoor de woning verwarmd wordt. De lucht-lucht warmtepomp is uitgerust met een ontdooiingstechniek waardoor deze nog prima werkt bij temperaturen tot -15°C. Bijkomend voordeel van deze warmtepomp is dat de werking van het systeem ‘s zomers omgedraaid kan worden waardoor de warmtepomp als airconditioning kan fungeren. De warme lucht in de woning wordt middels de warmtepomp naar buiten afgevoerd waardoor het lekker koel blijft in je woning. Van een lucht-lucht warmtepomp heb je dan ook het gehele jaar profijt. Hij is verkrijgbaar als binnen- en als buitenopstelling in meerdere modellen zoals een wandmodel, een plafondmodel of vloermodel. Nadeel van deze warmtepomp is het lagere rendement tijdens koudere dagen, zeker als je hem vergelijkt met bijvoorbeeld een grond-waterpomp. Daar staat dan wel weer tegenover dat de lucht-lucht warmtepomp voordeliger is in aanschaf dan de grond-waterpomp. Een ander nadeel is nog dat de lucht-lucht warmtepomp niet is te combineren met bijvoorbeeld vloerverwarming en radiatoren. Hij kan enkel ingezet worden als luchtverwarmingsinstallatie.

Lucht-water warmtepomp

De werking van de lucht-water warmtepomp is nagenoeg gelijk aan de lucht-lucht warmtepomp (warmte wordt onttrokken aan de buitenlucht) met het grote verschil dat er geen warme lucht door de woning wordt geblazen, maar dat het systeem water verwarmd wat voor de verwarming van de woning zorgt. Zodoende is deze warmtepomp prima te combineren met radiatoren en vloerverwarming. Het systeem bestaat uit een binnen- en buitendeel waarbij het belangrijk is dat het buitendeel van de warmtepomp voorzien wordt van een goede luchttoevoer en droog moet hangen. Veelal wordt dit deel van de warmtepomp dan ook buiten aan de gevel bevestigd.

Water-water warmtepomp

Water-water warmtepompen zijn ingenieuze systemen die doorgaans een stuk duurder zijn dan de overige warmtepompen. Dit heeft te maken met de installatie en het rendement. Het rendement dat je uit een water-water warmtepomp haalt is ongekend, maar daarvoor zal de warmtepomp wel moeten worden voorzien van watertoevoer. Dit is erg gemakkelijk als je naast een waterbron woont (een sloot, een rivier, een meer, etc.), maar in een gemiddelde woonwijk is het wat lastiger om energie te putten uit water. De oplossing daarvoor is om een diepteboring te doen en energie uit grondwater te halen. Zo’n boring is een kostelijke aangelegenheid en je zult hiervoor toestemming moeten aanvragen bij de gemeente. Er wordt namelijk een horizontaal of verticaal buizennetwerk aangelegd dat ervoor zorgt dat het onttrokken grondwater verwarmd wordt door de omgeving. Een horizontaal buizennetwerk is doorgaans goedkoper in aanschaf (er hoeft tenslotte minder diep geboord te worden), maar je moet voor dit systeem wel over een aardige lap grond beschikken. Bovendien kun je geen beplanting aanbrengen op het oppervlak. Een verticaal buizennetwerk is vooral interessant wanneer je over beperkte ruimte beschikt, maar voor een efficiënte werking van het systeem zal er tot grote diepte (afhankelijk van de te verwarmen ruimte kunnen de bodemcollectoren tussen de 60 en 120 meter diepte zitten) geboord moeten worden. Logischerwijs hangt aan dit type warmtepomp dan ook een aanzienlijk prijskaartje, maar zoals gezegd is het rendement er dan ook naar.

Water-lucht warmtepomp

Na al het bovenstaande zul je het al vermoeden: de water-lucht warmtepomp onttrekt warmte uit (grond)water en blaast deze vervolgens als warme lucht door de woning om de woning te verwarmen. Over het algemeen is deze warmtepomp het minst interessant van alle warmtepompen. De kosten voor installatie zijn namelijk fors en tegelijkertijd kun je de warmtepomp bijvoorbeeld niet combineren met radiatoren of vloerverwarming. Iets dat met een water-water warmtepomp wél gewoon mogelijk is (en vaak ook zelfs aangeraden wordt om het meeste rendement te behalen uit het systeem).

Hybride warmtepomp

Voor wie nog niet zo rigoureus wilt gaan investeren in duurzame energie is er een soort tussenoplossing voorhanden: de hybride warmtepomp. Dit apparaat wordt naast de cv- of hr-ketel geplaatst en wordt gezien als tussenstap. Voor de verwarming van de woning wordt voor het grootste gedeelte gebruik gemaakt van de warmtepomp. De cv springt pas bij als het nodig is. Hierdoor verbruik je op jaarbasis een stuk minder aardgas dan met een volwaardige cv-installatie. Een ander voordeel zijn de geringe aanschafkosten van de hybride warmtepomp in vergelijking met de overige warmtepompen. Daarnaast is er voor de installatie van de hybride warmtepomp weinig tot geen extra ruimte vereist. Je plaatst hem simpelweg naast de ketel en met zijn afmetingen (gemiddeld zo’n 30 x 30 x 60) is er vrijwel altijd plaats in de bestaande ruimte waar de traditionele ketel momenteel staat. Logisch nadeel is natuurlijk wel dat dit slechts een tijdelijke oplossing is omdat de overheid een algeheel verbod op cv-ketels wilt realiseren in de nabije toekomst.

Kosten

In ons artikel over de kosten van een nieuwe cv-ketel kon je al lezen dat een nieuwe ketel een behoorlijke slok geld kost. Toch is het peanuts als je het vergelijkt met de gemiddelde kosten van een warmtepomp. Duurzame energie is leuk, maar voordat je er van gaat profiteren zal je diep in de buidel moeten tasten. Daarbij is het goed om te weten dat de kosten voor een nieuwe warmtepomp grotendeels afhankelijk zijn van de vakspecialist die de warmtepomp komt installeren. Je kunt relatief eenvoudig geld besparen op de nieuwe warmtepomp door meerdere professionals met elkaar te vergelijken voordat je een definitieve specialist aanstelt die de warmtepomp voor je komt installeren. Heb je het besluit genomen om te investeren in een warmtepomp, vraag dan vooral offertes op bij meerdere bedrijven om zo tot de beste prijs te komen voor de nieuwe warmtepomp.

Dat gezegd hebbende, hieronder de gemiddelde prijzen per warmtepomp:

• Lucht-lucht warmtepomp: vanaf € 2.500,-
• Lucht-water warmtepomp: Tussen de € 7.500 en € 12.500,-
• Water-water warmtepomp: Tussen de € 10.000,- en € 15.000,- en exclusief graafwerkzaamheden (afhankelijk van een horizontaal of verticaal buizennetwerk kunnen de kosten voor een water-water warmtepomp gemakkelijk oplopen tot € 20.000,- of meer)
• Hybride warmtepomp: Tussen de € 3.500 en € 4.500,- zonder nieuwe ketel

Wel of geen warmtepomp?

Nu duidelijk is welke soorten warmtepompen er zijn en wat de gemiddelde kosten ervan bedragen rijst wellicht de vraag of je er verstandig aan doet om een warmtepomp aan te schaffen of niet. Een eenduidig antwoord is moeilijk te geven. Ja, het is de toekomst en in de huizen die momenteel gebouwd worden wordt bijna altijd al standaard een warmtepomp ingebouwd met het oog op de eliminatie van de traditionele cv-ketel. Maar de huizen die momenteel gebouwd worden zijn allemaal voorzien van uitstekende isolatie waardoor de warmtepomp optimaal tot zijn recht komt. Zoals inmiddels wel duidelijk is werkt een warmtepomp alleen optimaal als je woning hermetisch is afgesloten. Dus isolatie in de spouwmuren, isolatie in je dakkapel en kruipruimte en een kelder die potdicht zit. Is dit in jouw woning niet het geval, dan is het onzinnig om nu al te gaan investeren in een warmtepomp. De kosten wegen in dat geval absoluut niet op tegen de baten. Je kunt tenslotte honderden euro’s per jaar besparen middels een warmtepomp (los natuurlijk van de veel kleinere ecologische voetafdruk die je achterlaat), maar daarvoor zal de warmtepomp dus wél efficiënt moeten werken en dit kan alleen als kou en tocht geen kans krijgt in je woning vanwege een uitstekende isolatie. Is dit allemaal wél dik in orde? Dan is de investering in een warmtepomp een uitstekend idee en ben je helemaal klaar voor de toekomst!

Dit artikel is geschreven door Tony Wassenaar

In 2018 gooide Tony het roer om. Hij leverde de sleutels van zijn appartement in Rotterdam in, verkocht al z’n overbodige spullen en vertrok met zijn omgebouwde Volkswagen camperbus om als digitale nomade de wereld te ontdekken. Sindsdien schrijft hij onderweg artikelen voor onder andere Dik.nl.